Po co pracującemu z grupami narzędzia?
Ciekawe pytanie. Dla jednych rażąco nie na miejscu, dziwne, zaskakujące, posiadające oczywiste odpowiedzi. Dla innych podkreślające wolność pracy intuicyjnej, wolnej od sztywności, bycia w grupie. Jeszcze dla kogoś po prostu pytanie reprezentujące ciekawość w temacie.
Praca z grupą jest pełna wyzwań i niespodzianek. Tego rodzaju pogląd można spotkać na każdym forum trenerskim. Czym więcej pracujemy z grupami tym bardziej złożone niespodzianki, wyzwania, trudności, większe też i więcej nagród i satysfakcji, uczenia się, nowości, świeżości, rozwoju. Czym większe doświadczenie tym bardziej dostępne doświadczenie własnych kompetencji i luk, mocnych stron i zasobów, tym większa potrzeba posługiwania się narzędziami by sprawniej prowadzić innych.
Prowadząc grupy trenerskie spotykam się z niechęcią do struktury. Osoby wcześniej pracujące z grupami w kręgach, warsztatach, nauczające bądź prowadzące grupy w procesach o charakterze ceremonii, robią to często intuicyjnie, wzorując się na tym co sami widzieli na innych warsztatach, swoich nauczycieli. Podążają za tym co przyniosło im rozwój, przyjemność, nowość, wzbogaciło. Włączają w pracę własne wyobrażenia z obszaru roli nauczyciela, lidera, facylitatora, trzymającego krąg. Często robią to nie mając rozeznania w zagadnieniach funkcjonowania grup i sposobów pracy z grupami, nie znając systemów i założeń, znakomicie ułatwiających tę pracę i dających wiele możliwości na jej wzbogacenie a także dających pewność i bezpieczeństwo prowadzącemu i wszystkim. Jednocześnie uznają strukturyzowanie pracy i używanie technik za coś zabierające, spłycające, uziemiające w pejoratywnym tego słowa znaczeniu.
Nie musisz stosować narzędzi. Uwolnijmy się od domniemania, że to konieczne, z drugiej strony jednak z wielu powodów warto je znać.
Znajomość technik pracy z grupą pozwala na bardziej efektywne włączanie energii grupy do pracy. Zaangażowanie Uczestników, przy pomocy technik w omówienia tego czego się uczą, znakomicie podnosi zrozumienie tematu przez nich, a dodatkowo uruchamia i integruje grupę. Umiejętność posługiwania się narzędziami pozwala szybko modyfikować sposób pracy zależnie od potrzeb i możliwości grupy. Korzystanie z narzędzi pozwala uwalniać napięcie, podnosić energię, otwierać i zamykać to co wrażliwe i ważne dla uczestników. To techniki pracy pozwalają sprawnie zebrać potrzeby i zabezpieczyć dalszą pracę. To właśnie sposoby i struktura pracy przywracają bezpieczeństwo kiedy brakuje go w grupie w związku z jakąś sytuacją trudną. Technikami pracy posługujemy się chcąc zrealizować temat, cele, budować atmosferę, włączać Uczestników, dzielić Uczestników, sprawiać by rzeczy się działy. To techniki są bardziej bezpieczne dla prowadzącego niż praca na otwartym procesie.
Kiedy nie robimy tego technikami – czytaj siłami całej grupy musimy to robić przy pomocy siebie, co oznacza niestety znacznie większe obciążenie. Oznacza też, że stajemy raczej w roli nauczyciela a nie towarzyszącego, opiekuna a nie trenera, moderatora a nie facylitatora, mentora a nie coacha. Pomijając nazewnictwo,opieranie się bardziej na swojej energii, prowadzenie, dawanie, daje poczucie pozornej bliskości z grupą, jednak raczej jesteśmy od niej dalej, raczej wyżej, i dźwigamy więcej odpowiedzialności za wyniki pracy. Paradoksalnie to właśnie prowadzi często do sytuacji trudnych. Ludzie bowiem coraz częściej męczą się nadmiarem prowadzenia i opieki, dbałości, za to szukają autonomii.
Wreszcie znajomość technik i zasad posługiwania się nimi pozwala zaprojektować scenariusz zajęć, którego realizacja przynosi konkretne rezultaty Uczestnikom, a to jest podstawowy cel i obowiązek pracy prowadzącego.
Znajomość technik nie zobowiązuje do ich stosowania. Praca na tym co niesie grupa, na procesie wydaje się być bardziej przyjazna i bliska temu co jest istotą potrzeb uczestników. Można też, zwłaszcza na początku drogi w pracy z grupami łączyć strukturę/techniki z procesem/intuicyjnym podążaniem. Wtedy omówienia tego co wypracowaliśmy w strukturze są przestrzenią do pracy na procesie. Łatwiej jednak jest kontrolować to co się dzieje na sali, łapać oddech i dawać grupie zadania(techniki) -oddech dla nich.
Narzędzia pracy grupowej wspierają też uzyskanie rytmiki i przewidywalności pracy. Grupy rzadko czują się od razu bezpiecznie. Rytm, przewidywalność, krótkie kawałki wspierają budowanie gruntu do dalszej głębszej pracy.
I wreszcie wielość technik. Wielość, różnorodność, modyfikacje i dodatki mogą uczynić z prostych i może suchych technik pracy barwne, kolorowe, przyciągające albo i surowe i esencjonalne jakości w pracy z grupą. To Ty wybierasz narzędzia. Ty je przetwarzasz, dostosowujesz do siebie, modyfikujesz, dostosowujesz, odrzucasz i przyjmujesz, zmieniasz. Możesz włączyć do swojej praktyki możliwości które narzędzia niosą, uczynić je swoimi przedłużeniami, budować na nich swój styl pracy zamiast zmieniać to co twoje bo gdzieś ktoś napisał, że np. dyskusja to ma tak wyglądać. Przyjmij wartość, zmodyfikuj treść i osiągaj więcej dzięki narzędziom.
Warsztat narzędzi jest piąty w naszym programie. Jednak nauka narzędzi dzieje się przez całą szkołę trenerów, możesz wciąż obserwować jak my to robimy, zapisywać, pytać, porównywać nas jako prowadzących. Przyjdź i czerp.