Więcej, lepiej, szybciej, bardziej. Czuć się super, myśleć sprawnie. Dostać same najlepsze recenzje (feedback, ankiety). Mieć dużo energii, wstawać co dzień rano lekko i przyjemnie, patrzeć z uśmiechem. Mieć wspaniałe relacje, inspirować i być wzbogacanym.  Czyli być spełnionym… Zdaje się, że plus minus takie instrukcje wprost i pomiędzy wierszami daje nam dziś świat w sprawie spełnienia (się).

Szczęście czy fetysz?  Możliwość czy nakręcone do granic wyobrażenie za którym mamy biec? Coś uchwytnego czy odsuwającego się na horyzoncie niezmiennie, tak długo jak długo biegniemy?

Dlaczego tak wiele osób sięgających po zmianę nie wdraża jej w Zycie? Co sprawia, że kiedy chcemy zmienić swoją pracę, relację, żywienie, korzystanie z życia, jest to trudne?

A z innej strony, czy jest możliwe by się zadowolić małą porcją? Czy jest opcją robić trochę, nie od razu świetnie, nie od razu super. Z przerwami, powoli, bez przeciążania się?

Obserwuję jak trudno jest osobom wchodzącym w pracę z grupami wprowadzić swoją zmianę w życie. Wiele z nich nie sięga po to czego się uczyli wcale bądź sięgają tylko w niewielkim stopniu. Kiedy przyglądamy się temu zjawisku w pracy indywidualnej często okazuje się, że na horyzoncie jest coś na tę chwilę nieosiągalnego, zmiana wszystkiego. Duże projekty, wielkie grupy, wynagrodzenie pozwalające utrzymać się z tej pracy. Porzucenie dotychczasowej pracy, stylu życia, źródeł energii, satysfakcji, relacji… Jednocześnie brakuje uziemienia w postaci pomysłu (nie mówię już o planie) na realizację zmiany. Marketing, czas na przygotowanie merytoryki, na działań osobiste na social mediach itp. Niestety one wszystkie są absorbujące i co tu kryć żmudne, nie dające same z siebie spełnienia, często wnoszące zaskakujące w tym krytyczne reakcje.  Wciąż słyszę, ze zdziwieniem, że każdy chce prowadzić piękne warsztaty i jednocześnie nie chce zajmować się tą nie przynoszącą spełnienia sferą pracy z grupami.

Praca z grupami przynosi wiele satysfakcji i spełnienia. Jest też obciążająca i w wielu wypadkach przynosi zaskakujące wyzwania. Ludzie mają swoje nieprzewidywalne potrzeby, frustracje, cierpienia, które wnoszą na salę i dedykują tam obecnym osobom w tym prowadzącym, co często zaburza poczucie spełnienia tychże. Stąd krótka droga do rozczarowania, zwątpienia, odwrotu, wypalenia.

Praca z ludźmi, niestety, nie jest drogą do spełnienia, o ile chcielibyśmy przyjąć, że będzie łatwa, szybka i pełna tego że spełnienia. Jest niezwykłą drogą spełnienia o ile przyjąć, że spełnienie owo, nastąpi poprzez systematyczną pracę ze (nad) sobą w oparciu o wskazówki płynące ze zdarzeń grupowych.  Po każdym spotkaniu z grupą możesz mieć nową perspektywę co działa co nie działa, zarówno jeśli idzie o dobór treści jak i technik.

Każda trudność, zaskoczenie, emocje, które się pojawiają, zaburzają nas jako prowadzących są wskazówką o obszarze wewnętrznym prowadzącego, który …potrzebuje czegoś (energii, pracy, uwagi) by prowadzący był bardziej spełniony w przyszłości. W tym sensie praca z grupami niewątpliwie ma szanse przybliżać nas do większego spełnienia. Zwłaszcza jeśli przywitamy te trudne zdarzenia z taką samą radością jak te piękne i uznamy je za feedback do swoich wcześniejszych wysiłków.

Warto rozważyć odpuszczenie marzenia o szybkim spełnieniu, pielęgnować małe kroki ku jego osiągnięciu.* Warto dać sobie czas na to by zebrać doświadczenia czym jest ta praca, kiedy już stajesz na sali jako prowadzący/a warsztat. Różne grupy, różne tematy, różne miejsca pokazują  co umiesz a co masz jeszcze do zrobienia. O ile możesz mieć współpracowników i nauczycieli będzie to dodatkowe wsparcie. O ile możesz korzystać z indywidualnej superwizji/terapii zwiększa to prawdopodobieństwo trwałego rozwoju w zawodzie.

Znaczącym zagrożeniem dla powodzenia na ścieżce pracy rozwojowej z grupami wydaje się być to pragnienie osiągnięcia za wiele i za szybko. A dokładnie jego niespełnienie się. Może więc, jeśli na twój warsztat przyjdzie 3 osoby to wystarczająco by zacząć? Może zamiast wielodniowych projektów zacznij od kilkugodzinnych. Może zamiast działać od razu samodzielnie zacznij od pracy z kimś, od asysty? Może działaj w obszarze w którym masz już doświadczenie, nawet jeśli nie chcesz już wykonywać tej pracy, możesz jej uczyć a to wejście przez zupełnie nowe drzwi. Może nie rzucaj od razu pracy której nie lubisz ale daje Ci środki na codzienne życie?

Grupy, warsztaty, treningi przyniosą Ci satysfakcję, spełnienie, radość, rozwój osobisty, na pewno … z czasem. (choć już dziś każde bieżące zdarzenie grupowe ma taki potencjał)

*Oczywiście są też osoby, którym może się to udać. Nie spotkałem, ale na pewno są. Mówią o tym social media J

Bartosz Płazak

Tekst napisany bez pomocy AI. Tekst jest wynikiem 20 letnich doświadczeń autora w pracy z grupami.

Samowspółczucie vs samokrytycyzm

Na progu wejścia w Nowe stają różne przeszkadzające zjawiska. Wewnątrz rozpoczynają się dialogi na zewnątrz stają osoby i zdarzenia oddalające zmaterializowanie się nowego Ja. Spośród osób wchodzących w pracę z grupami, uczących się jej, wiele napotyka te przeszkody. Praca z grupami staje się więc coraz dalej na horyzont zdarzeń odłożonym decelowym czymś.

Perfekcjonizm zajmuje szczególne miejsce wśród przyczyn odsuwania zmiany. Jest on wymagającym przeciwnikiem, tworzy bowiem iluzję stania po stronie zmiany. W końcu doskonalenie umiejętności, robienie jeszcze kilku kursów, szkoleń, przeczytanie książek czy słuchanie podcastów świetnie przygotuje mnie do realizacji dzieła. Bo teraz jeszcze nie jestem gotowy/a. To wielkie, złożone dzieło i jeśli wziąć pod uwagę wszystkie kryteria bycia przygotowanym to może nawet nigdy nie będę. A już na pewno nie szybko. Bo muszę być doskonale przygotowany/a. I nie akceptuję opcji niedoskonałości co chroni mnie przed porażką. Nie jestem jeszcze dość dobra/y. Więc zrobię jeszcze coś, jeszcze coś, bo nie jest dość. Nie podejmę się przecież realizacji małej porcji dzieła, mogłoby to pokazać, że jestem „tylko” na tyle gotowy. A mam być na całość, od razu.

Perfekcjonizm zakotwiczony w niepewności, niewłaściwej, niskiej samoocenie, eliminuje kolejne próby, zaprzecza błędom, trudnościom, cierpieniu, chroni przed każdym dowodem niedoskonałości. Główne przekonanie głoszone przez perfekcjonistę to „nie jesteś dość dobry”. Stąd blisko do robienia więcej, mocniej, bardziej, co prowadzi do traktowania się coraz gorzej, bardziej wymagająco, blisko do instalowania nierealistycznych oczekiwań, prowadzących do porażki, i w zestawie, do dalszych większych oskarżeń. Objęci głosem perfekcjonisty widzimy swoje wady  a nie zalety, słabości a nie mocne strony, zagrożenia a nie szanse. Przyjmujemy perspektywę, iż pobłażliwość, a tak raczej widzimy współczucie z miejsca perfekcjonisty,  może doprowadzić do kolejnych trudności. Ten mit potęguje niepewność, odgradzanie się, prowadzi do rezygnacji,  zamiast bliskości z innymi w uniwersalnej słabości. Bycie pod wpływem perfekcjonisty rodzi odruchowe krytykowanie się, przynoszące zalew emocji, to z kolei obniżenie energii,  nie podejmowanie działania, pozostawanie  w starym i koło krytyki zaczyna się od nowa.

Istnieje kilka umiejętności, które o ile posiadamy,  mogą przełamywać perfekcjonistyczne odruchy. Samooskarżanie, krytykę, branie za dużo, przytłaczanie się nadmiernymi oczekiwaniami można zatrzymać a na pewno zmniejszyć. Pozostawienie ich bez pracy nad nimi, nieuświadomionych, widzianych w pozytywnym świetle może być jedną z przyczyn unieruchomienia w drodze do nowego ja.

Współczująca postawa wobec siebie jest być może najważniejsza na drodze do osłabienia perfekcjonisty. Współczucie czyli traktowanie siebie jak innych bliskich i takich na których nam zależy ludzi. Nie jest takie współczucie ani pobłażaniem, ani lenistwem, ani nieodpowiedzialnością. To właśnie perfekcjonista, krytyk, popychacz tak będą mówić o współczuciu, to ich ograniczona perspektywa. Samoakceptacja, umiarkowane dawkowanie zadań, wspierająca obserwacja rezultatów działania, wybaczanie błędów to aspekty współczucia dla siebie.

Nie musimy wybierać między odpowiedzialnością a samo współczuciem. Współczucie tworzy przestrzeń na rozwój. Rozwój, nauka na błędach i zadowalających efektach, wzmacnianie mocnych części i wyciszanie słabych to właśnie odpowiedź(alność). Jest ona możliwa tym bardziej im mniej jednostronnej, krytycznej i popychającej narracji perfekcjonisty w dialogu wewnętrznym.

Krytyka popycha, przyspiesza, zamyka, stresuje i kieruje uwagę w miejsce popełniania błędów, zaprasza też do unikania ujawniania tychże, co zmniejsza szanse na uczenie się. Lęk powodowany przez krytykę nakręca błędne koło większych wysiłków, sprzyja oderwaniu się od głębszego sensu, pierwotnej intencji, esencji. Współczucie prowadzi do uczenia się na błędach, ułatwia mobilizację i dorastanie do kolejnych wyzwań o ile odium krytyki zostaje zmniejszone bądź odsunięte.

Zadanie więc w zmianie a pewnie i w całym życiu, to zastąpić przewagę perfekcjonisty-krytyka przewagą współczującego.  Samo-współczucie to nie słabość, nie egoizm, nie pobłażanie. Samo-współczucie to  dbanie o siebie, dobre zwracanie się do siebie i mówienie o sobie w myślach, stawianie sobie dobrze granic, dawanie komfortu, dbanie o ciało, czuły dotyk, masaż, uczciwe rozważanie racji innych z uwzględnieniem racji swoich, pamiętając o sobie.

Wskazówki do budowania samo-współczucia to:

Kształtowanie dialogu  wewnętrznego na swój temat w sposób współczujący, celowe przeformułowywanie oceny na bardziej obiektywną, przychylną, akceptującą, zatrzymywanie i podważanie krytycznego głosu, przebaczanie sobie błędów i obserwowanie się z intencją widzenia swoich mocnych stron. Wsparciem dla budowania samo-współczucia jest uważność i zgodna na dzielenie z innymi trudności, jako zjawisk uniwersalnych dla wszystkich ludzi. To ostatnie odwraca osamotnienie często towarzyszące obecności krytycznej perfekcjonistycznej obecności wewnętrznej.

Rozważ zawarcie ze sobą 5 umów żeby poruszać się w kierunku od perfekcjonizmu do samo-współczucia:

1. Mogę wykonać część zadania, nawet niewielką i wrócić później.
2. Dzielę mój projekt na mniejsze części i planuję ich wykonanie w czasie.
3. Rozpoczynam od najtrudniejszego/najłatwiejszego. Świadomie wybieram.
4. Akceptuję niedoskonałość mojego dzieła, zrobione jest lepsze niż doskonałe/odłożone.
5. Tak jak wszystkim innym tak i mnie może się zdarzyć, że coś pójdzie inaczej niż zakładałem.

Tekst napisany bez pomocy AI. Tekst jest wynikiem 20 letnich doświadczeń autora w pracy z grupami.

Ucz, przekazuj wiedzę, wspieraj, organizuj, planuj, projektuj, sprawdzaj wyniki, moderuj, facylituj. Przy tym bądź elastyczny, spójny, spójny ze sobą i swoją rolą trenera jednocześnie realizuj oczekiwane wyniki pamiętając o celach warsztatu i biorąc pod uwagę różnorodność potrzeb uczestników. Do tego reaguj na pojawiające się trudności wewnętrzne, emocje, sprzeczne poglądy osób, twoje wewnętrzne konkurencyjne wizje bieżącego przebiegu warsztatu tak by wszyscy czuli się zauważeni. Doprowadź do zakończenia satysfakcjonującego wszystkie strony, pamiętając o wszystkich zaplanowanych elementach …

To raczej część, nie wszystkie oczekiwania jakie mają zamawiający warsztaty, uczestnicy  i może, co najgorsze, sami trenerzy wobec siebie. Zarówno osoby uczące się tej pracy, jak i doświadczeni trenerzy utykają w tej wielości sprzeczności. Mimo posiadania kompetencji by sprostać różnym oczekiwaniom, chwile kiedy pojawiają się one jednocześnie są wymagające dla każdego. Może im towarzyszyć konflikt wewnętrzny. Wiele z potencjalnych zachowań prowadzącego w sytuacjach grupowych pozostaje ze sobą w sprzeczności w danej chwili. Uruchamia się w świadomości szereg równie słusznych  i równo uprawnionych tez co do właściwego rozwiązania i skutecznej strategii. Pojawiają się argumenty za różnymi zachowaniami, z których każde ma potencjał najlepszego rozwiązania.

Niektóre osoby radzą sobie z tym po prostu podążając za najsilniejszym z głosów, z tych, które podpowiadają swoje wersje wydarzeń. Może to oznaczać, że podążają za najsilniejszym, czytaj najgłośniejszym, czytaj tym co zawsze. Ta ścieżka uwalnia od napięcia towarzyszącego słuchaniu różnorodności wewnątrz, pomaga dokonać szybkiego wyboru, jednak pomija głosy, które mogą wnosić bliższe optimum rozwiązania. Wreszcie chodzenie tą ścieżką wzmacnia to co znamy i generuje te same niebezpieczeństwa a może błędy, które już się zdarzały z tego samego powodu wcześniej.

Metoda Voice Dialog, której twórcami są Hal i Sidra Stone podpowiada uwzględnianie głosów „mniej ważnych”, tych zepchniętych ze sceny. Ścieżką do ich uwzględnienia jest ich znanie. Do znania potrzebne jest poznanie. Ja z którym się najbardziej utożsamiamy ma zadanie zejść z utartej  ścieżki i zrobić wysiłek poznania innych chcących się włączyć. Najczęściej  charakter i motywacja włączających okazują się wspierające i ważne, zaś ich uciążliwość dla Ja, jest mniejsza niż się mogło wydawać o ile podjąć wysiłek zrozumienia, negocjacji w kierunku ich włączenia w całość. Jest to wysiłek polepszający jakość życia/pracy. Formalnie nie jest terapią, choć jego wyniki są doniosłe.

Arnold Mindell w swojej Psychologii procesu nazywa części/głosy z którymi się nie utożsamiamy procesem wtórnym. Wtórny proces jest obecny przy  naszym codziennym, uznawanym procesie pierwotnym Ja, jednak tenże pierwotny proces go dominuje, ogranicza, spycha, nie widzi bądź nie zna. Konflikt ten  może powodować  utknięcia. Włączanie procesów wtórnych, ich integrowanie wnosi spójność, poszerza naszą pespektywę, zwalnia napięcie pochodzące z siłowania się z niechcianymi częściami, uwalnia potencjał, ułatwia dokonywanie wyborów w sytuacjach o większej złożoności. Integracja wtórnych części podnosi akceptację dla wielości a konflikty (wewnętrzne i zewnętrzne) stają się  szansą, przestrzenią wyboru.

Zarówno w życiu codziennym jak i w pracy z grupami znajdujemy się w konieczności decydowania, wybierania spośród wielości. Kluczowe wydaje się uznanie, że możemy mieć chwilę czasu, że nie musi ten wybór być natychmiastowy. O ile to się uda, sprzyjające dokonaniu wyboru będzie umieć radzić sobie z podpowiadającymi nam krytycznymi, popychającymi, doskonalącymi, porównującymi głosami. Jeśli głosy rozpoznajemy, znamy z reguły jest to możliwe. W dalszej kolejności wartością jest znać te głosy/części, które w danej sytuacji mogły by się przydać najbardziej. Jeśli je masz zaprosić do głosu, jeśli nie masz, z natury, warto pracować nad ich wykształceniem. Prawdopodobnie usłyszysz od nich kilka opcji rozwiązań, które pasują do sytuacji. O ile znasz wartości głównej roli z jaką się w tej chwili utożsamiasz wybór rozwiązania będzie łatwy. Jednocześnie będzie pełny o tyle bardziej, o ile uwzględnisz te zwykle spychane ze sceny głosy i te w danej sytuacji potrzebne.

Do całości tego procesu wybierania niezbędny jest obserwator. To z natury niezaangażowana emocjonalnie pod/jednostka zdolna do widzenia wielości,  różności i sprzeczności jednocześnie. O ile pozwolisz jej obserwować otoczenie i jednocześnie obserwować twoje wnętrze pomoże Ci słuchać każdego z głosów i zauważać różne warianty działania w otoczeniu. Obserwator nie jest jednak operatorem. Decydowanie, działanie należy do Ciebie, uważnego TY.

Stojąc w codzienności, nie jesteś jednością Ja. Ty_ch ja jest wiele. Każde ma mniej lub bardziej wykształcone, świadome/nieświadome motywy. Słuchanie ich nie oznacza, pójścia za nimi, oznacza jednak wzięcie ich pod uwagę, oznacza wzbogacenie perspektywy uważnego Ja, które decyduje a działanie powierza wykonującemu je  ja.

Kiedy stoisz w sprawie grupowej jako trener na środku sali, stykasz się z konfliktem w grupie, możesz zadać pytanie (obserwatorowi), co się tu dzieje? Następnie posłuchać zdania dyrektywnego prowadzącego później niedyrektywnego facylitatora, później tego który sprawdza efektywność (walidatora) później projektanta scenariusza…  Możesz chwilę pogadać sam ze sobą, czyli z nimi. I dopiero podjąć efektywną, pełną, bardziej świadomą decyzję co robić. Decyzję, która uwzględnia interes uczestników, trenera jako większej całości, pełniej realizuje cele warsztatu.

Te wewnętrzne głosy/procesy w pracy trenera to role jakie obejmujesz w tej pracy. I tak to robisz, nawet jeśli nie zdajesz sobie z tego sprawy.  Nauczenie się tego co wchodzi w zakres każdej z ról, rozróżnienie ról jednej od drugiej, pozwoli Ci efektywniej posługiwać się jakościami które one wnoszą. W tym sensie masz pracę do wykonania w obszarze ról porządkowania. Nagrodą na końcu jest możliwość płynnego przechodzenia z jednej do drugiej roli w praktyce, z przyzwoleniem i wdziękiem. Jest to rodzaj wewnętrznej wolności. Kiedy wiesz co i dlaczego się zmieniło w Twoim zachowaniu, jesteś bardziej odporny na dylematy przychodzące z wewnątrz i podważania, pytania i oczekiwania z zewnątrz. Zwiększa się też Twoja zdolność zamykania wewnętrznych sporów, co pomaga oszczędzać Twoją życiową energię.

Bartosz Płazak

Tekst napisany bez pomocy AI. Tekst jest wynikiem 20 letnich doświadczeń autora w pracy z grupami i posługiwania się wymienionymi wyżej metodami.

No właśnie… czym jest sukces? Czym jest według obecnego świata ? Kto ocenia, że to sukces? Kto w nas to ocenia? Po czym poznać, że sukces jest? I w końcu – do czego jest nam potrzebny?

Pomiędzy starym, a nowym rokiem, w przejściu, kiedy osiadłam, miałam czas i przestrzeń do rozmyślań po intensywności mijającego roku…,dostrzegłam, że pomimo wielu aktywności, nowych projektów, zakończenia poprzednich projektów, dużych, życiowych tematów, ogromu pracy własnej, nauki, dokonaniu wielu zmian, by podążać za sobą… trudno mi było stwierdzić, że osiągnęłam jakiś sukces przez ten miniony rok….
Rozważania o tym zaprowadziły mnie do miejsca, że sukces to spokój i poczucie, że jestem w życiu w dobrym miejscu. To poczucie płynące wyraźnie z wewnątrz. To z tego poczucia, z tego miejsca wewnątrz uśmiecham się do mojego życia, czuję się spełniona, doceniam siebie i swoje decyzje, odwagę , wysiłek. Z tego poczucia stoję za sobą, choć bywa to czasem trudne i wymagające. To miejsce na sukces jest wewnątrz, nie na zewnątrz. Czy w ogóle sukces może być powiązany z zewnętrznym celem czymś poza tym wewnątrz?

Sukces to zakończenie pewnych spraw, które obciążają, już nie przynoszą satysfakcji, już nie są dobre dla nas na ten moment. Po to coś kończymy, by zrobić w sobie przestrzeń na nowe. I być może to nowe dopiero się pojawi, może jeszcze nie do końca wiemy, czym to jest. Ale może zaistnieć wtedy, gdy mamy miejsce i uważność na nie. Zrobienie miejsca, danie sobie czasu na te poszukiwania … czyż to nie jest sukces? Poszukiwania swojego sukcesu. Żyć tak, by było po mojemu. Może po raz pierwszy w życiu. A może bardziej po mojemu pierwszy raz. Dla mnie. Tak, jak czuję to wewnątrz, jak podpowiada serce.

Sukces to życie, bycie w prawdzie. Swojej prawdzie. Życie właśnie po swojemu, ale z uważnością na innych, którzy są obok, i z uważnością na świat. Sukces to danie sobie możliwości wyboru, kogo i co wybieram dla siebie. Którą ścieżką chcę podążać, którą mam odwagę podążać, i trwanie na niej pomimo zawirowań i zwątpień.

Sukces to bycie sobą wśród innych – zarówno wśród tych, których wybieram i czuję się swobodnie, ale też bycie sobą wśród tych, którzy na pewnych etapach pojawiają się w naszym życiu i wśród i wobec których to bycie sobą jest wyzwaniem. To relacje, które budujemy, w których mamy odwagę zdejmować maski i być sobą, stać za sobą i swoją prawdą.

Sukces to tez te małe kroki, które prowadzą do dużych zmian. To kolejne etapy, które wymagają pracy, koncentracji, pomysłu, ale przecież bez tych etapów nie ma jak dotrzeć tam, gdzie chcemy. To dostrzeganie tych wszystkich wysiłków, pracy, zaangażowania, to nieustanna wiara w siebie.
Wiemy, gdzie chcemy dotrzeć, idziemy w tym kierunku….a gdy czasem nie wiemy, dajemy sobie przestrzeń na dotarcie do siebie i określenie kierunku. Bo sukces to też umiejętność zmiany zdania, zmiany kierunku, odwaga w podążaniu za sobą, cokolwiek się w nas zmienia. A przecież się zmienia….

Sukces to świadomość życia, bycia, działania, niedziałania, wybierania bądź poddania się. Dostrzeganie, docenianie, uważność. Obejmowanie i przyjęcie siebie.

Czy proste życie na wsi może byc sukcesem? Czy życie jako singiel/singielka to sukces? Czy posiadanie dużej rodziny to sukces? Prowadzenie własnej firmy czy etat – to sukces? Posiadanie wykształcenia? Podróżowanie po świecie?
W każdym możliwym przypadku – czy to jest wybór, czy może trochę splot okoliczności… jeśli odnajdujemy w tym siebie i swoją prawdę, jeśli doceniamy wartość tego i każdego dnia zasypiamy z tym wewnętrznym poczuciem spokoju …czy to nie jest sukces?
Być może naprawdę nie ma miary sukcesu. To u każdego może być zupełnie czym innym. Nie nam oceniać, czy ktoś osiągnął sukces. Nie innym oceniać, czy my osiągnęliśmy sukces.

Joanna Staszewska

Święty graal uwaga

Na jakimś etapie rozwoju w pracy z grupami wiele osób szuka tego co jest TYM decydującym o powodzeniu. Rozgląda się  za jakimś świętym Graalem po znalezieniu którego wszystko już będzie super. Super łatwo, super sprawnie, super lekko, super zawsze, super pięknie, super samo się działo…  Odruchowo rolę tego centralnego niespełnionego i niespełnialnego stanowią kompetencje i ich systemy, wchodzące w skład tych systemów narzędzia i algorytmy. Dostawcy systemów zdają sobie sprawę z tego zapotrzebowania na uproszczenia i oferują mnogość superrozwiązań. Masz więc karty z instrukcjami, gry z scenariuszami i gadżetami, masz filmy, książki z gotowymi scenariuszami, które na pewno zadziałają, musisz je kupić i rozpakować na stole i w umyśle. Musisz się ich nauczyć, przyjąć ich logikę i założenia. Rozmowy w kuluarach obfitują w wymiany nazw narzędzi ich źródeł w systemach, namiary szans i zagrożeń, które generują, miejsc i nauczycieli, od których można się ich uczyć, relacji z warsztatów je prezentujących. Stojąc w podgrupach, które się tak wymieniają można się naprawdę zmotywować do nauki i nabrać przekonania o nieskończonej ilości pracy do wykonania w nieokreślonej przyszłości. Albo zdemotywować, jeśli ktoś już wykonał ileś takich zadań poznawczych. Święty Graal na pewno jest, istnieje,  każdy ma lub znajdzie swój pogląd na to gdzie on jest. Najlepiej, znaleźć go i uzyskać certyfikat posiadania, który daje uprawnienia do jego stosowania, przyciąga klientów i przejmuje odpowiedzialność za super-wynik jego zastosowania. No bo cóż jest jeszcze potrzebne jak masz Graal?

Uczestnicy warsztatów są różni, mają odpowiednio różne potrzeby, nigdy nie ujawniają całej swojej prawdy o doświadczeniu w danej sytuacji edukacyjnej. O ile przyjąć, że Uczestnik jest centrum uwagi prowadzącego, tak naprawdę nigdy nie wiesz na pewno, co dalej robić, jakim sposobem do niego dotrzeć i żaden system tego nie opisuje, nie ma algorytmu na to co jest na sali w tej grupie, którą teraz prowadzisz. Graal istnieje w ofertach sprzedażowych i szkoleniowych, w praktyce nie ma go, uwaga, na zewnątrz Ciebie. Kiedy masz wokół krąg ludzi, i nie wiesz co zrobić, to nie wiesz. Nie da się tego wyjąć z kieszeni, kupionego wcześniej patentu. O ile uznajesz, że sposób jest na zewnątrz, krótka z tego miejsca droga do tego by zadać sobie jeszcze kilka lat przygotowań, bądź kilka systemów do zrobienia uprawnień, certyfikatów, najlepiej europejskich lub światowych standardów.*

O ile prowadzisz warsztat, oparty na energii grupy, wspierający uczenie się uczestników jako osób dorosłych w oparciu o ich doświadczenie, Twoja uważność na Ciebie może być Świętym Graalem Twojej pracy. Jeśli zauważasz w ludziach ciekawość, zadowolenie, złość, frustrację, lęk, zmęczenie, jeśli słyszysz między ich słowami, jeśli zauważasz procesy między osobami, możesz zauważyć niewypowiedziane potrzeby. A później o nie zapytać. Graalem może się okazać Twoje połączenie z Tobą, który/a zdolny jest widzieć, słyszeć i czuć. Dopiero później sięgać po działanie/rozwiązanie/narzędzie wcześniej je tworząc lub modyfikując.  A jeśli Graalem jest system, narzędzie, czy technika, to może się okazać, że zastanawiasz się, która technika czy system dalej zamiast zauważać sygnały tego co potrzebne. **

Osoby z wieloletnim doświadczeniem, z reguły nie pracują żadnym systemem, raczej swoim, czyli wieloma systemami i ich własnymi wariacjami, zależnie od potrzeb, możliwości i celów. Narzędzia są przez nich zmodyfikowane, przetworzone przez własny pogląd na rzeczywistość, potrzebę, efektywność. Systemy jako święte Graale są odrzucane a na ich miejscu staje człowiek, który je stosuje. Wybieranie tego co czujesz, że zadziała  w wariancie, który w Twoich rękach zadziała, w kontakcie z grupą i sytuacją, intuicją i wnoszenie go do tej sytuacji może się okazać Twoim Świętym Graalem. Ma on jeszcze jedną piękną właściwość. Im bardziej mu ufasz, tym lepiej Cię prowadzi.

*Szanuję standardy, sam posiadam rekomendacje, uznaję, iż na pewnym etapie jest to potrzebne, a w świecie rozwoju pełnym konkurujących ofert, oferta z certyfikatami jest lepiej umocowana.

**Systemy i wchodzące w ich skład narzędzia, teorie i podejścia są konieczne każdej osobie podejmującej pracę z ludźmi w początkowej fazie, dają oparcie, uczą.

Scenariusz to coś co zajmuje prowadzących zajęcia. Mieć, nie mieć, planować czy improwizować, pracować intuicyjnie, czy liniowo zgodnie z scenariuszem, pytania i sprzeczności zapraszają do wewnętrznej dyskusji. Na zewnątrz ujawniają się różnice w poglądach, powątpiewanie i pytania. Niekiedy dyskusje nad przewagą projektu bądź improwizacji.  Z różnych perspektyw każdy z tych wariantów ma swoje wady i zalety, jest potrzebny i zbędny, na teraz i na kiedyś. Tu chcę się zatrzymać nad tym na kiedyś.

Mam wrażenie, że wiele osób ma specjalny dystans a niekiedy nawet niechęć czy obrzydzenie do planowania. Jakby nie wypadało planować, scenariuszować, porządkować,  a sama ta czynność godziła jakoś w te osoby. Zaskakująca to dla mnie postawa. Jakby intuicja miała być już od razu, na wstępie wystarczająca do poprowadzenia warsztatu. Jakby coś wstydliwego było w przygotowywaniu się, planowaniu i poszukiwaniu kontroli procesu dla zakładanego rezultatu.

Warsztaty projektowania zajęć pokazują jak uwalniająca jest struktura. Używam tego słowa „struktura” bliskoznacznie ze słowem scenariusz. Struktura czyli zestawienie narzędzi użytych dla realizacji celu. Struktura czyli projekt zajęć. Struktura czyli plan co po czym następuje. Struktura to zaszyte wewnątrz elementów scenariusza zasady i cele projektu zajęć. Struktura to co, kiedy, po czym, dlaczego i po co zrobię, co powiem, czego nie powiem i z jakich powodów a także dla osiągnięcia jakiego efektu. Struktura to powiązane ze sobą rozwiązania tworzące całość, jaką jest warsztat, całość, która zabiera Uczestników w podróż bliżej siebie czy tematu. Struktura to to, co zrobisz by Twoi uczestnicy nie czuli, że jest tu wyraźna struktura, żeby czuli się prowadzeni przez Ciebie i niesieni przez strukturę, by się zaangażowali i czuli grupowe Razem i warsztatowy Flow.

Projektowanie takich struktur uczy projektującego tego,  jak się posługiwać narzędziami, komunikacją, rolami, jak używać narzędzi i siebie by sprawnie prowadzić zajęcia. Obawiam się, że bez tego rodzaju treningu Twoja intuicja nie bardzo ma skąd wziąć (się) materiał żeby Ci podpowiadać prowadzenie. Nie mówię, że nie masz intuicji, ale że trenerska intuicja kształtuje się jak ta życiowa z czasem i wynika z doświadczenia. Że trzeba czasu i doświadczeń dla jej ukształtowania. A z kolei ta życiowa może nie dać rady ze złożonością grupowych zdarzeń i tym, że masz tam cele do osiągnięcia poruszając się w tej złożoności.

Prawidła projektowania warsztatów jak umiejętność formułowania celów, doboru i uszeregowania narzędzi, dostosowania metod do tematu, celu i grupy i jej procesu nie są intuicyjne. Teorie objaśniające uczenie się ludzi, zapamiętywanie, akceptowanie zmian trzeba poznać. Jest ich trochę, a poznanie ich i złożenie z nich całości  w Twoich rękach to wysiłek.  I mam wrażenie, że jakaś część wewnątrz  osób prowadzących zajęcia nie chce się mierzyć z uznaniem tej wiedzy, woli uznać się za gotowych z marszu. Uznać intuicję za przewodnika, zamiast stanąć w świadomości swojej początkującej kompetencji. A przecież każdy się kiedyś uczy. No chyba że uzna, że umie, albo że nie musi bo ma intuicję.

Wartością uczenia się kompetencji trenerskich, jak np. projektowania warsztatów jest dobro Twoje Przewodniku, a przede wszystkim Twoich Uczestników.

Kiedy wiesz co robić i umiesz to robić ponosisz mniejszy koszt energetyczny, lepiej odnajdujesz się dynamice sytuacji grupowej, szybciej i pewniej znajdujesz rozwiązania i masz więcej pewności, że to co robisz ma sens, trudnie jest podważyć Twoją pracę uczącym się Uczestnikom. Twoje warsztaty dają odczuwalne korzyści uczestnikom, a Ty masz łatwe do zauważenia dowody swojej skuteczności, więc wzrastasz w poczuciu sprawstwa.

Kiedy wiesz co robić i umiesz to robić, Twoi Uczestnicy zyskują to na co się zapisali, czują się bezpieczniej, bardziej i łatwiej Ci ufają, zajęcia przebiegają i spokojniej i dynamiczniej, są oparte o przewidywalny rytm i ukierunkowane na cel, dają poczucie sensu. Więc Twoi Uczestnicy chętniej podają Cię dok olejnych zainteresowanych i możesz uprawiać ten zawód dalej.

Wiedzenie, mam na myśli wiedzenie głową, pamięć, świadome wybieranie pozwala  proces warsztatu kontrolować i utrzymywać w granicach, czynić go efektywnym dla odircy. To krok do tego by działać intuicyjnie. Długi krok. Pozwól sobie go zrobić. Oprzeć się na strukturze. A przyjdzie czas by z niej zrezygnować. Intuicja sama podpowie Ci kiedy.

Ścieżka.

Jak długo potrwa zanim się nauczę ? Ile czasu potrzebuję by pracować sprawnie ? Ile czasu zajmuje wypracowanie własnego stylu ? Jakimi sposobami mogę podnieść kompetencje potrzebne by robić bardziej zaawansowane prace?

Podobno dobry trener na większość pytań odpowie „to zależy”… W wypadku tych pytań też bym tak odpowiedział.

Zależy od tego co chcesz robić z kim (jakimi grupami ) i w jakim celu? Poniżej opiszę  jedną ze ścieżek rozwoju trenera.

Na początek.  Prowadzenie szkoleń z tematyki  bardziej twardej, takich jak np. wiedza o produkcie,  procedur firmowych,  przepisów to stosunkowo szybka ścieżka do pracy z grupami. Zwykle zleceniodawca dostarcza wytyczne do pracy bądź gotowy scenariusz. Zwykle możliwość ta jest dostępna w większych organizacjach. W zestawie jest czas na przygotowanie i osoba wspierająca a także inni już prowadzący tego typu prace grupowe, do których można się zwrócić z pytaniem. Do przeskoczenia jest opanowanie materiału i tremy przed wystąpieniem. Uważam, że to dobry sposób na wystartowanie na ścieżce trenerskiej. To start o dość ograniczonej przestrzeni kreatywnej,  rzadziej dający możliwość rozwijania się dłużej. Jednak warto rozważać podjęcie go, ponieważ oparcie w innych oraz comiesięczne wynagrodzenia na początku tej drogi jest … ważne. Z doświadczenia i relacji innych osób wiem, że grupy uczestniczące w szkoleniach tego typu dają solidnie poczuć na czym ta praca polega (jeśli ktoś chce obserwować  siebie i reakcje grup na swoje prowadzenie). Można też nawet w ramach narzucanych przez zleceniodawców poszerzać swoje kompetencje i  realizować zadania z użyciem swoich własnych rozwiązań.

Szkolenia z kompetencji miękkich/społecznych w ramach organizacji lub na zlecenie podlegają nieco podobnym regułom o ile pracujesz wewnątrz organizacji.  Nazwałbym je już jednak bardziej warsztatami, o tyle o ile przekroczysz granicę pracy angażującej grupę, używając jej energii. Takie szkolenia z tematów jak przywództwo, sprzedaż, obsługa klienta, negocjacje itp. mogą być świetną okazją do pogłębiania swoich umiejętności. Odmiennie od opisanych w akapicie powyżej,  praca dotyczy tego co ludzie mają robić w relacji z innymi ludźmi a więc dotyczy człowieka i relacji. Pomijając próby potraktowania tych tematów wykładowo (itp.) wymagają one po prostu technik aktywizujących uczestnika, różnicowania narzędzi, poszukiwania wiedzy i refleksji u uczestników wśród ich doświadczeń.  Pojawiają się tu bardziej złożone, nie dające się przewidzieć scenariuszem sytuacje pełne złożoności wynikających z emocji, mechanizmów obronnych, kształtującej się kompetencji  uczestników. Wymagają one więcej doświadczenia i umiejętności radzenia sobie z zjawiskami procesowymi, przekuwania zaskakujących, niekiedy trudnych i złożonych  sytuacji grupowych na wartość w uczeniu się grupy. Nabranie biegłości na tym poziomie może zabrać kilka lat. Wartością jest jednak przygotowanie do głębszej pracy, prowadzenia warsztatów i treningów rozwojowych.

Warsztaty i treningi rozwojowe nastawione na wzrost świadomości jednostki w kontekście tematu warsztatu są najbardziej wymagającymi od osoby nimi kierującej. Oczywiście jest wielu prowadzących, którzy sięgają po nie od razu, bez dłuższego przygotowania i ścieżki rozwoju trenerskiego. Wydaje mi się jednak, że powaga takich warsztatów – uczestnicy wnoszą tu swoje życiowe sprawy, wchodzą z otwartością, która jest warunkiem zrobienia kroku w rozwoju, wymaga od prowadzącego gotowości do skutecznego przeprowadzenia uczestników na inny  brzeg tego co jest otwierane.  Spotkania te obfitują w  trudne do przewidzenia zwroty, głębokie potrzeby wymagające doświadczenia prowadzącego w wielu kontekstach i sposobach pracy z drugim człowiekiem. Potrzebne są tam umiejętności zarówno prowadzenia grupy jak i pracy z jednostką,  posługiwanie się technikami coachingowymi, terapeutycznymi a przede wszystkim zaufanie do siebie  i pokora wobec tego co wymyka się możliwościom prowadzącego, sytuacji, tematowi czy umowie grupowej. To co wygląda w rękach osób posiadających taką kompetencję na lekkie, łatwe, pewne i proste jest wynikiem lat pracy i po zajęciu miejsca prowadzącego okazuje się wyzwaniem… A ścieżka może nagle okazać się bardziej wymagająca niż chwilę wcześniej.

Wartym uwagi pomysłem jest  uczenie się poprzez asystę w warsztatach prowadzonych przez bardziej zaawansowane osoby. Obserwacja pracy innych w odróżnieniu od uczestnictwa w ich warsztatach pozwala skupiać się na prowadzącym i jego wynikach pracy, reakcjach grupy, narzędziach, komunikacji, stylu i granicach pracy. Niekiedy asysta stwarza szansę na głębszą wspólną z prowadzącym analizę tego co się dzieje w grupie i poznawanie perspektywy wzbogacającej asystenta.

Rozważania o ścieżce otwierają rozważania o tym czym są warsztaty, na czym polega ich prowadzenie, co to znaczy umieć je prowadzić, co trzeba zrobić by się do tego przygotować…?  Gdzie są granice warsztatu/treningu a gdzie początki terapii… czego wymaga taki a czego taki sposób pracy.

I być może możesz prowadzić od razu najbardziej skomplikowane procesy, rozważ tylko ile to będzie Cię kosztować i jakie będą rezultaty, a także jak długo dasz radę .

Znam wiele osób które szły tą ścieżką i wiele osób które miały swoją, pomijając któryś z opisanych sposobów rozwoju zawodowego lub mając inne. Każdy ma swoją ścieżkę, a co za tym idzie wynikające z niej ograniczenia i szanse.  Każda ścieżka wspiera jakiś styl pracy, oswaja z jakimiś grupami i tematami.

Osobiście jestem zwolennikiem powolnej ścieżki uczenia się w zawodzie trenera (coacha grupowego, przewodnika, trzymającego kręgi itp.). Praca ta jest bowiem tyleż obdarowująca i ucząca co wyczerpująca i obciążająca. Warto więc dawkować sobie i odbiorcom nasz rozwój zawodowy, przeplatać go antyrozwojem J, czyli np. uczeniem się nic nie robienia, przeplatać robieniem jakiś czas tego samego i zadowalaniem się głęboką specjalizacją.

Idź swoją ścieżką. To wszystko. Może… nie biegnij nią.

Szkoła trenerów jesień Warszawa

Szkoła trenerów jesień Wrocław

Bitcoin.

Nic wspólnego z tematem tego bloga. Na pierwszy rzut oka. A może jednak…

Aktywo cyfrowe. Coś co można kupić bo stanowi coraz powszechniej uznawany przez ludzi, instytucje, a nawet gospodarki pieniądz, walutę, środek płatniczy, środek wymiany, akumulacji.

Jego wartość rośnie. Nie znany z początku, nie uznawany, o groszowej wartości około dekady lat temu dziś wart jest kilkadziesiąt tysięcy dolarów. Różne prognozy mówią o dalszym wzroście o ładnych kilka zer. Z jakiego powodu?

BTC ma wiele cech pieniądza. Może służyć płaceniu, jest go określona, ograniczona ilość ostateczna, nie ma możliwości dodruku, manipulacji, ilość w obiegu rośnie systematycznie zgodnie z znanym powszechnie algorytmem. Jest coraz powszechniej uznany i przyjmowany jako wartość inwestycyjna i płatnicza, dostępna jest wymienialność BTC na inne waluty. Istnieje w oparciu o zdecentralizowaną technologię co oznacza, że żaden podmiot nie może przejąć jego wytwarzania, dystrybucji, wyceny. Transakcje na BTC są transparentne i aktualizowane na bieżąco. Jednocześnie jest/może być anonimowo posiadany i anonimowo przenoszona jego własność.

Te cechy, mimo iż BTC jest przejawem najwyższych, nowoczesnych technologii stawiają go obok klasycznych aktywów inwestycyjnych jak np. metale szlachetne (złoto/srebro),  stawiają go jako alternatywę dla nich.  Posiadanie BTC wydaje się mieć wielki potencjał zysku wynikającego z wzrostu jego ceny. Właścicielowi BTC pozwala na większąszybszą niż systemowe waluty anonimowość, możliwość szybkiego transferu, wymienność na inne środki, zakupy, mobilność, słowem wolność.

Do tego największe fundusze, te zarządzające ogromną częścią świata, większością istniejących korporacji, inwestują w BTC środki, chcą inwestować pieniądze swoich klientów, tworzą fundusze inwestujące w BTC, a więc tworzą opcję dostępu dla zwykłego Johna Smitha/Kowalskiego, sugerując opiekę nad jego środkami i ochronę przed ryzykiem.

Analogia ?

Rzadkość i niepowtarzalność, niemożliwość podrabiania, unikalna funkcjonalność, praktyczność, przydatność, możliwość włączenia do swojego strumienia działań, wysoka wartość, rozpoznawalność to cechy najlepszych trenerów. Robią swoje. Włączają siebie, swoją unikalność,  moc, wewnętrzną technologię, doświadczenie, wizję i perspektywę  w to co robią, opierają to co robią na wartościach i kanonach zapewniających sukces (szkolenia/Uczestnika i w konsekwencji swój). Ciągle się rozwijają. Są niepodrabialni i nie wystarczy ich dla wszystkich. Również nie każdy po nich sięgnie. Niektórzy współpracują z największymi w branży inni pozostają niezależni i trzymają się bez rozgłosu z dala od głównego nurtu.

Odważni, umiejący dokonać wglądu w bieżącą sytuację geopolityczną inwestujący, w swoich zdywersyfikowanych portfelach mają BTC. Wiedzą, że klasyki inwestycyjne już nie wystarczą.  Świat zmienia się i potrzebne są nowoczesne wyrafinowane rozwiązania, zachowujące cechy klasyczne.  Włącz się.

O ile nie jest plotką, ani spiskową teorią wejście CBDC, przełom i  zmiana systemu finansowego, BTC może być specyficznie bezpieczną przystanią.

Podobnie jak dobry nauczyciel, osadzony w sobie, wiedzący i widzący co jest wokół, umiejący rozróżniać modny trend od źródła mocy, może się przydać by przejść zmianę nie tracąc.

Szkoła trenerów jesień Warszawa

Szkoła trenerów jesień Wrocław

Łabędzie są białe. Kropka. Z daleka rozpoznajesz łabędzia. W locie, czy na wodzie. Łabędź to łabędź. A czarny jest tak rzadki, że trudno uwierzyć w jego istnienie…

Inwestorzy na giełdach zawsze są podzieleni co do tego czy będą wzrosty czy spadki. Nie ma sytuacji, w której nie znaleźli by się tacy co mają nadzieję na akurat jeden scenariusz, inny niż reszta. Korzyści można czerpać z inwestycji w nadziei na wzrosty i na spadki. Można też zabezpieczać inwestycje używając do tego specjalnych narzędzi. Można wybrać inwestycje, które są mniej i takie co są bardziej ryzykowne i posługiwać się specjalnymi narzędziami do oceny i równoważenia ryzyka. Można zagrać z lewarem, czyli zwielokrotniając wartość zainwestowanych środków. To wszystko w celu zapewnienia sobie możliwie dużej szansy na korzyści z inwestycji (stopy zwrotu).

Rynek jest chaotyczny i nie daje się przewidywać. Każda próba określenia tego co będzie jest raczej grą emocji i prawdopodobieństwa zaistnienia zdarzeń. Pomijając teorie o istnieniu tak wielkich podmiotów, że mogą one kształtować bieg wydarzeń na rynku i  wtajemniczonych osób znającymi fakty mające znaczenie przed pozostałymi, uznaje się raczej, że nie ma mocnych, którzy byliby zdolni przewidzieć kierunek ruchu rynku. Zmiany, trendy, wahania, tendencje, tymczasowa przewidywalność, perspektywa minut, godzin, dni, tygodni, miesięcy, lat, dekad i odpowiadająca im zmienność to dzień powszedni.

Zdarzenia nieprzewidywalne, przeczące temu co znamy, burzące bezpieczeństwo i zaufanie, przesuwające granice mentalne w nowy rejon to wyjątek od reguły. Nie można się ich spodziewać, nie da się do nich przygotować. Są nie do wymyślenia przez osoby patrzące na świat przez codzienne okulary, skupione na normalności, na sobie, na pracy, domu, rodzinie, planach. Są te zdarzenia  nazywane są czarnymi łabędziami. Na rynkach finansowych, w świecie gospodarki, pieniądza,  są to zdarzenia znaczące i zaskakujące. Wojny, kataklizmy, zapaści znaczących podmiotów, banków, segmentów rynku,  zmiany rządów, i mniejsze jak na przykład informacje podawane nieoczekiwanie przez wpływowe osoby (nawet w mediach społecznościowych).  W sieci połączeń nie ma znaczenia gdzie to wydarzenie ma miejsce na świecie. W systemie naczyń połączonych wszędzie mogą się pojawiać reperkusje od niewielkich i krótkotrwałych do tych największych jak krachy giełdowe. I nagle nie ma reguł, nie ma doświadczenia na którym można się oprzeć, nie ma algorytmu czy wskaźnika technicznego, który dawałby użyteczną wskazówkę. Pozostaje przytomność, trzeźwość umysłu, uważność na emocje i tendencje osobowościowe (znajomość siebie), opanowanie i działanie w kierunku celu/strategii. Po drugiej stronie (udziałem wielu w takich chwilach) jest  panika, rozstrój, odcięcie od zdrowego rozsądku i porządku działania, utrata kontaktu ze sobą, wiedzą, intuicją, doświadczeniem, celem, strategią. Słowem straty. Gwałtowne, zaskakujące, znaczące w kategoriach finansowych czy psychologicznych.  Pojawienie się czarnego łabędzia zaprasza nas do nas, pokazuje  zdolność osoby do korzystania z własnej wiedzy, doświadczenia, intuicji, godzenia się ze stratą, uznania własnego błędu, odzyskania równowagi po wstrząsie, zdolność do odbudowy i regeneracji, przetrwania osoby, przedsięwzięcia w dłuższym terminie. Czarny łabędź jest szansą na samopoznanie i aktualizację wyobrażeń o sobie i świecie. Zaprasza do pokory i uważności, hamuje zapędy t(ego), który już wszystko wie. Bywa, że jest zaproszeniem do rezygnacji z jednego stylu życia i do budowania od nowa, budowania czegoś innego. Strata zdarza się być lekcją życia, odnową, oczyszczeniem.

Tekst ten ( i późniejsze) jest wyrazem mojej dzisiejszej (czerwiec 23) ostrożności i przyglądania się badawczo światu w którym żyję. Jest też o analogiach, które widzę pomiędzy odległymi z pozoru zjawiskami a pracą z grupą.

Warsztat 1. Piękna owocna praca, zdecydowana na uczenie się grupa, rozbudzone nadzieje na kompetencje, bogate feedbacki, świetne pytania, słowem sytuacja marzeń dla prowadzącego warsztat. Wchodzi Pan z obsługi w trakcie. Bez słowa. Pracuje, wymienia, stuka, wnosi pachnące rzeczy, wychodzi, za chwilę wraca, o nic nie pyta, patrzy w podłogę i na swoje ręce. Atmosfera pracy i współpracy opada, pojawiają się żarty, zapada cisza. Niby nic wielkiego, a jednak akurat prowadząca swoje wystąpienie Uczestniczka wypada ze swojego flow, za nią grupa, warsztat skręca z merytoryki do mówienia o takich trudnościach i niekonsekwencji w polityki firmy, która zaprasza tego pana do obsługi przecież, a jednak ….

Warsztat 2. Szkolenie dla zespołu. Zespół osób o różnym stażu, doświadczeniu, kompetencji, wieku. Osoby zatrudnione z długim i krótszym stażem, z dużą dawką zdrowego rozsądku, pojmujące swoją rolę i zadania, naturalnie obawiający się odkrywania swoich głębszych sfer, jednak gotowy na pracę, ludzie świadomi celów warsztatu. Jedna z osób w radykalnie odróżniający się od pozostałych oskarża, poniża, atakuje, wypomina, grozi, zaczepia, zawraca, odkrywa zagłębione a nawet intymne szczegóły.  Nikt ze zgromadzonych nie jest w stanie zatrzymać tej osoby w jej pomyśle na siebie, zespół i warsztat. Nie pomagają interwencje delikatne ani silne ze strony prowadzącego ani obecnej na sali liderki zespołu. Groźby i ataki dotyczą każdego, a także samej firmy, jednym słowem w szachu jesteśmy, bo w organizacji wartości nakazują słuchanie i empatię a ta osoba występuje jednak jako ucieśniona.

Warsztat 3. Szkolenie dla zmotywowanej grupy, uczestnicy w podobnym wieku, doświadczeniu, nastawieniu, doświadczeniu szkoleniowym. Jedna z uczestniczek domaga się zmiany zasad szkolenia ponieważ  ma taką potrzebę. Odmawia przyjęcia kontraktu bo ją on ogranicza. Staje przeciw każdemu wyjaśnieniu, propozycji grupy, poszczególnych  osób, prowadzącego. Bez końca pokazuje jak bardzo się nie zgadza, jak ją ograniczają osobiście propozycje, jak wszystko co się dzieje zagraża jej dobrostanowi psychicznemu. Stawia się w miejscu ofiary, i obstawia się argumentami jakoby pozostali byli jej oprawcami, przywołuje na pomoc normy i zasady z najwyższych półek unijnej poprawności. Wszystko milknie. Kontrast powagi wystąpienia tej osoby/ofiary przeciw oczywistym korzyściom z dalszej pracy na zasadach zabija zdolność do ruchu w grupie. Przynajmniej na jakiś czas.

Warsztat 4. Zmotywowana, dojrzała wiekiem i doświadczeniem grupa, znaczący poziom kompetencji komunikacyjnych, świadomości interpersonalnej i samoświadomości,  zaznajomiona celem i sensem pracy, spójna by go realizować, zakontraktowana. Koniec pierwszego dnia z napięciem i konstruktywnie zarazem. Drugiego dnia rano, dwie osoby bez słowa opuszczają grupę. Zwykle oznaczałoby to zagrożenie istnienia grupy, znaczące napięcia, załamanie pracy, zmianę kierunku w stronę omawiania porzucenia, opuszczenia.  Grupa uznaje stratę, wyraża wdzięczność za lekcję, konsoliduje się wokół celów pracy i rusza dalej.

Warsztat 5. Szkolenie trenerskie, grupa młodych zmotywowanych osób, 4 warsztat w cyklu rocznym, maj, piękna pogoda, niedziela, leniwe centrum miasta, świetna prywatna sala. Runda otwarcia. Otwierające się coraz lepiej kolejne wypowiedzi uczestników nagle zamierają, za to ludzie wyjmują telefony. Ktoś płacze, kogoś wycina, ktoś zamiera, odczuwalne jest silne napięcie, kolejna osoba rozpoczynająca wypowiedź zatrzymana jest przez inną. Ktoś mówi, katastrofa rządowego samolotu. Padają pytania, więcej płaczu, więcej pytań, katastroficzne scenariusze, prośby o zakończenie zajęć i protesty przed tym, ktoś wstaje i wychodzi po wodę, ktoś patrzy w telefon, ktoś ssie palec, ktoś mówi o wojnie, ktoś przytula się do kogoś, ktoś patrzy na mnie wyczekująco. Czy wiem co robić? Nie. Czy mam pomysły? Tak. Czy mogę tym zarządzić sam ? Nie. Każda propozycja spotyka się z opozycją. Każda próba rozładowania napięcia i przejścia do pracy (analityczna dyskusja, zaproszenie do wyrażania potrzeb, otwarcie opcji zakończenia zajęć) polaryzuje grupę. Stoję za działaniem, warsztatem, uwzględnieniem napięć i pracą. Udaje mi się cokolwiek drugiego dnia pod koniec. P.S. właściciele projektu zapytani o zdanie odmawiają opcji odwołania zajęć i wnoszą o rozwiązanie napięcia na sali…

Każdy z tych przypadków zawiera coś nieprzewidywalnego. Sytuacje te nie dają się naprawić przy pomocy znanych, zwykle wystarczających interwencji, nie pasują też nijak do otoczenia w jakim się zdarzają. Wymagają pojemności i wewnętrznej mocy od prowadzącego ponieważ staje tu naprzeciw siebie wiele aspektów, które zwykle ustawiają się gęsiego w czasie i w kierunku wspierania grupowej pracy. Dobro uczestników vs dalsza praca, zasady vs korzyści, dobro jednostki vs dobro grupy, realizacja celów vs obiektywna konieczność ich odroczenia. Pozostaje więc zwrócenie się w kierunku pojedynczych kroków, poszukiwania opcji, budowania współpracy pro rozwiązaniu i przywróceniu możliwości pracy, odnajdywania tego z czego można zrezygnować by iść dalej, otwieraniu się na to co się dzieje pomimo, że doświadczenie podpowiada zagrożenia.  To sytuacje w których pozostaje zdolność podążania za tym co się wydarza, akceptowania strat, niepowodzeń na jednym poziomie, przyjmowania sukcesu, lekcji, wartości na innym, akceptacja nieznanego i uczenie się od niego.  Wymaga to pojemności i umiejętności oddania się procesowi, spojrzenia z metapoziomu, kierowania się wyższym dobrem godząc tę ścieżkę z różnorodnością bieżących potrzeb grupy. Jak w taoistycznej opowieści o pokonywaniu wzburzonej rzeki pełnej wirów. Nie da się jej przepłynąć wpław bo jest zbyt  rwąca, silna, nieprzewidywalna, niesie na skały… Trzeba zaryzykować wskoczenie do wiru. Zaufanie, że nurt wciągnie Cię by wyrzucić na drugim brzegu…, ale tam gdzie on zechce, to nurt wybierze.

Szkoła trenerów jesień Warszawa

Szkoła trenerów jesień Wrocław

Jedzenie jest po to by odżywiać a nie smakować. Ten tekst usłyszałem kiedyś od mojego przyjaciela i nauczyciela. Wprawił mnie w osłupienie na chwilę. Później zacząłem trawić ten nieoczywiście smaczny a pożywny pokarm. A ponieważ bardzo szanuję i kocham owego kogoś to trawiłem wytrwale mimo smakowych niejasności i co nieco niestrawności. W dalszym wywodzie usłyszałem to co i mnie dotyka i zniesmacza. Mowa była o feerii cudownych dań, propozycji żywieniowych, smaków, szybkich potraw, wykwintnych potraw, kebabów, strogonowów, szakszuk, prosciutto, paella, bruschetta, foie gras czy enchiladas, bouillabaise,  creme brullee, croissant, pięknych nazw i obrazów… tu lista nie ma końca. Części wykwintne, innym razem zwykłe a tylko pod wykwintną nazwą, niekiedy egzotyczne i może niesmaczne dla zwykłego zjadacza pokarmu. Chodzi o to jak uwaga  z żywienia jest przenoszona/odwracana na formę. Na przykład na smak, miejsce, nazwę, spotkanie, cenę wystrój, podanie itp. No bo mogę przecież jeść ziemniaki z cebulą i z kefirem za 5 zł w domu albo za 4O w barze, przepraszam restauracji. Mogę jeść pod bardzo uroczystą nazwą i za 60. I oczywiście płatne kartą, wygodniej, nowocześniej i tak jak wszyscy, bez kontaktu z pieniądzem, tak łatwiej nie widzieć ceny i salda. Mogę jeść ziemniaki, zupę jarzynową, barszcz czerwony codziennie. Tylko te potrawy przez miesiące i lata i nic się nie stanie. Albo mogę wydatkować czas i ciężko zarobione pieniądze na poszukwanie wciąż bardziej wykwintnych, nowych, ciekawych albo nie znanych potraw by uczynić z tych zdobyczy później pieśni chwały rycerza zdobywcy, albo tego co jest jak wszyscy, jak trzeba, mknie z uśmiechem i trendem. Pomijam klasyczne podejście do wydawania pieniędzy bez dzisiejszego masz czy nie masz wydawaj, a jak brakuje to pracuj więcej albo się zadłużaj bo taki jest obyczaj i trend. Kiedy tak rozmawialiśmy o jedzeniu zostałem poczęstowany obiadem z patelni, z uprzejmą informacją, że jest on sprzed tygodnia i że jest sfermentowany ale smaczny i zachowuje wartości odżywcze a nawet jest świetny dla flory jelitowej. Trochę poczułem się niepewnie. Ale zjadłem by przyjąć naukę. Nic się nie stało, byłem syty. Zyskaliśmy czas, pieniądze i nie zużyliśmy kolejnych produktów, które były na jutro. Jelita moje od tego czasu mają się coraz lepiej a moje z dziada pradziada tendencje do prostoty, kiszonek, jedzenia tego samego, nie wyrzucania jedzenia bo wczorajsze zyskały nowy poziom wsparcia. Zostałem praktykiem ekologicznego lifestajla. Kultywuję, chwalę sobie, śmieję się jedząc czwarty dzień to samo. Wyjadam sprzed tygodnia jeśli tylko trochę fermentuje. Nie zmuszam nikogo. Nadal daję się zapraszać na różne okazje, wykwintne dania, świętowanie. I tylko coraz bardziej mi nie wygodnie z tym. Relacje z ludźmi i tylko one  sprawiają, że bywam. U mnie bywają też okazje, ale jedzenie jest proste. Spokojnie, przy okazjach tylko świeże.

W pracy z grupą, w warsztacie chodzi o pracę. Atmosfera i oprawa jest ważna ale nie pierwsza. Bywa warunkiem powodzenia, ale nie może być przyczyną odejścia od celu i sensu. Innymi słowy to że Ci się nie podoba warsztat, może być pięknym sygnałem uczenia się a nie przyczynkiem do zmiany sposobu pracy przez prowadzącego. *

Najlepsze wyniki mają te moje prace, kiedy sięgamy prosto do potrzeb uczestników i poszukujemy rozwiązań angażując doświadczenia z przeszłości osób, nieznacznie przyprawiając odświeżającym poglądem trenera, małą dawką teorii, prostymi w formie ćwiczeniami. Skupiamy się na odnajdywaniu tego co jest potrzebne ludziom a nie na apetycznej formie. Minimalistyczne struktury pracy, przejrzyste, nie odwracające uwagi od osoby działają najlepiej. Jednocześnie głębokość i ilość jest wprost dostosowywana do głodu i pragnienia rozwoju. Nie tracimy czasu na zbędne formy, przygotowania. Co nie oznacza, że nie celebrujemy naszej obecności formą. Grunt żeby była adekwatna. Cóż po głębokim talerzu jak na środku jedna nitka makaronu i łyżeczka tartego sera. Przepraszam śmiech i ironia głodnego.

Ekologiczna obecność w czasach kiedy czas jest na wagę złota, a chęć rozwoju choć coraz częstsza, wciąż jest rzadka, wydaje mi się tą potrzebną ścieżką. Nie boimy się więc archaicznej dyskusji, pracy w parach, rysunków, metafor, cytatów. Bazujemy na przypadkach wniesionych przez grupę. Tak bardzo jak się da. To najlepiej karmi. Zajmowanie się nimi. Nie formą zajmowania się nimi. **

Niech centrum naszego wysiłku będzie uczestnik i jego korzyść. Wartość odżywcza a nie sposób podania i egzotyczna nazwa, czy wyjątkowe uzasadnienie.

Umiejętność zauważenia czego potrzebują jest dużo ważniejsza od świec, melodii w tle, girland, rekwizytów, zapachów, wielkich nazwisk, obcojęzycznych zwrotów. Zajmujemy się przeżyciami, tęsknotami, wzruszeniami, kłopotami, pytaniami, poszukiwaniami, lękami, smutkami. Z współczuciem i miłością. To zwykła sól. Nie prowansalska. I wystarczy. Ekostail.

*Niekiedy warto by prowadzący zmienił styl. Podał coś świeżego J

** O ile potrzeba i możliwość grupy, zbudowana zażyłość i otwartość pozwalają, jestem za tym by iść w zaawansowane formy. Nawet może jestem bardzo za. Jakoś wydaje mi się, że trzeba do nich dorosnąć by z nich skorzystać w pełni. Za wcześnie to zbyt pusta forma.

Szkoła trenerów jesień Warszawa

Szkoła trenerów jesień Wrocław