Po co pracującemu z grupami warsztat pracy z sytuacjami trudnymi?

Trudności, trudni uczestnicy, wymagające sytuacje, zagrożenia, zakłócenia, zaskakujące, nieoczekiwane zdarzenia (…) czyli nie dające się zaplanować okoliczności w pracy grupowej, po prostu zdarzają się. Prędzej czy później, każdemu. Może z czasem i praktyką mniej. Może z przybywaniem umiejętności rzadziej. Z większym doświadczeniem, łatwiej uznać dawniej trudną sytuację za normalną, nie zauważyć jej, nie uznać za znacznie obciążającą.

Tematyka radzenia sobie z trudnościami, jest tą, która szczególnie przyciąga uwagę adeptów sztuki pracy z grupami, pracy trenerskiej, facylitatorów, liderów, trzymających kręgi, liderów. Ciekawość i napięcie związane z potrzebą jej zaspokojenia, a także niepokój związany z tym trudnym tematem, są zwykle duże  i szczególne, kiedy uczymy się dopiero radzić sobie z trudnościami.  No bo każdy się ich spodziewa, słyszał, może  miał już pierwsze za sobą, obawia się ich, brakuje mu pewności siebie kiedy staje w miejscu radzenia sobie z nimi, w miejscu zadbania o grupę i o siebie, o pracę, proces, cele.

Często oczekiwaniem tych, którzy za chwilę mają sobie radzić jest szybkie uzyskanie niezawodnych technik radzenia sobie z… No właśnie.  Z modelowymi trudnościami może i byłoby możliwe napisać jakieś scenariusze radzenia sobie, choć i dla nich miałyby one  ograniczoną skuteczność. Życie w grupie, czytaj prowadzenie warsztatu, ma szereg kontekstów budujących obraz sytuacji i idący za nimi sposób reagowania prowadzącego, radzenia sobie z trudnością. W miejscu połączenia kontekstów sytuacyjnych z zasadami poruszania się w sytuacji trudnej, a także z meta umiejętnościami (postawami i towarzyszącymi im zachowaniami), można mówić o stosowaniu technik czyli o radzeniu sobie z trudnościami. Choć raczej te techniki są prostymi zachowaniami, ujawniającymi coś o sytuacji, emocjach, potrzebach, możliwościach rozwiązań, odwołaniach do jakiegoś zaplecza. W tym sensie, może nawet wcale nie ma technik radzenia sobie z trudnościami.  Dlatego wielu uczących się  pracy z trudnościami jest zdziwionych tym jakie jest to proste.

Sytuacje trudne powstają z kilku przyczyn. Ich poznanie, wcześniejsza świadomość możliwości zaistnienia trudności to pierwszy z kluczy. Chodzi tu o ograniczanie zaskoczenia, umożliwianie spokojnej reakcji, dawanie sobie możliwości przygotowania. O ile spodziewasz się np.  roszczeniowych uczestników, możesz się na to przygotować (merytorycznie lub mieć dobre asertywne odpowiedzi obronne, możesz mieć strukturę pracy ograniczającą wydarzenie się tego trudnego). O ile spodziewasz się małego zaangażowania uczestników, możesz dobrać narzędzia łagodniej aktywizujące uczestników, przygotować się do większego zaangażowania własnego, zaplanować interwencje aktywizujące. I tak dalej. Właściwie na każdą okoliczność jest możliwość choć trochę się przygotować,  mieć strategię, zaplanować jakieś możliwe zachowania, poznać swoje granice oddziaływania, odpuszczania, wpływania. Wzmocnić się wewnętrznie, zbudować sobie zaplecze w własnym przygotowaniu.

Oczywiście Uczestnicy bywają trudni. W tej sprawie warto wiedzieć co jest najważniejsze, jaka jest rola prowadzącego, jakie ma własne słabości i czułe punkty. Dzięki temu łatwiej będzie dobrać interwencję, która będzie najłagodniejsza dla tej osoby dla grupy i dla prowadzącego.

Szczególną przyczyną trudności jest sam prowadzący, który jakoś wpływa na grupę, która w wyniku tego zachowuje się w sposób, który prowadzący przypisuje grupie, co z kolei powoduje nakładanie się i narastanie trudności.  Sposobem redukcji trudności z tego punktu widzenia, nie jest żadna technika (rozumiana domyślnie jako oddziaływanie na grupę) a raczej coś co pomagało by zobaczyć prowadzącemu siebie jako źródło trudności.  I tu raczej liczy się pokora i samoświadomość niż wiedza o sposobach. Jest też sposób w jaki to można zrobić ale co komu po nim kiedy widzimy problem w grupie a nie w sobie.

Radzenie sobie w trudnych sytuacjach ma wiele aspektów, twarzy, kontekstów, całą gamę kierunków i rozwiązań. Kluczowe dla efektywności wydają się być jednak po raz kolejny samoświadomość i zdolność obserwacji tej wielości aspektów, wyłonienia tego co jest kluczowe. Rozwiązania tej samej sytuacji podjęte przez różnych trenerów mogę być zupełnie różne  i każde z nich może być skuteczne.  Jednocześnie będą też takie, których stosowanie z większym prawdopodobieństwem przyniesie więcej złego niż dobrego. Jednym z nich jest stosowanie siły, nadmierne używanie przewagi, innym pomijanie kontekstów, pomijanie grupy i jej potrzeb, nadmierne nastawienie na cel i program, jeszcze innym nadmierne procesowanie trudności.

Tematyka sytuacji trudnych jest wymagająca i mało tu schematów gotowych do zastosowania.  Warsztat pracy z trudnościami umożliwia pojęcie zasad i filozofii, podejścia do grupy w takiej sytuacji, a następnie wybranie i nałożenie na tę warstwę  zachowań (technik/narzędzi). Uczestnictwo w warsztacie pozwala uzyskać informację zwrotną na temat Twoich umiejętności posługiwania się nimi w realnej sytuacji grupowej. I to dopiero można uznać za praktyczne uczenie się radzenia z trudnościami.

Zapraszamy  https://hst.edu.pl/warszawa-wiosna-2022/